روزنامه وال استریت ژورنال به نقل از یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی نوشت: بازرسان سازمان ملل باید به سایت های مشکوک ایران، از جمله سایت های نظامی احتمالی، «سالها و سالها» دسترسی داشته باشند تا درباره ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای این کشور اطمینان خاطر به وجود آید.
بازرسی از سايت های نظامی ايران، تنها مانع دستیابی به توافق هسته ای

به گزارش گروه بین الملل ایران اسلامی، روزنامه وال استریت ژورنال مسئله بازرسی های آژانس بین المللی انرژی اتمی از سایت های مشکوک در ایران از جمله سایت های نظامی احتمالی را یکی از آخرین موانع باقیمانده برای دستیابی به توافق هسته ای نهایی دانست.

این روزنامه در شماره امروز خود در گزارشی به قلم لارنس نورمن نوشت: یوکیا آمانو ، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، روز دوشنبه گفت بازرسان سازمان ملل باید به سایت های مشکوک ایران، از جمله سایت های نظامی احتمالی، «سالها و سالها» دسترسی داشته باشند تا درباره ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای این کشور اطمینان خاطر به وجود آید.

اظهارات آمانو پس از آن مطرح می شود که برخی مقامات ایرانی، از جمله آیت الله خامنه ای رهبر معظم این کشور، بازرسی های خارجی از سایت های نظامی ایران را در چارچوب یک توافق هسته ای نهایی میان ایران و گروه پنج به اضافه یک رد کرده اند، یا کوشیده اند محدودیت هایی برای آن مشخص کنند. این مسئله یکی از آخرین موانع باقیمانده برای دستیابی به این توافق محسوب می شود، که قرار است تا سی ام ژوئن به دست آید.

آمانو گفت سال ها طول می کشد تا آژانس اتمی سازمان ملل به این نتیجه جامع نهایی برسد که برنامه هسته ای ایران کاملا صلح آمیز است. تا آن زمان، تعهدات ایران در چارچوب پروتکل الحاقی این کشور را ملزم می کند هر سه ماه یکبار توضیحات مفصل درباره فعالیت های هسته ای خود بدهد. اگر آژانس درباره این اطلاعات نگرانی هایی داشته باشد، می تواند خواستار توضیح یا دسترسی به سایت هایی شود که معتقد است احتمال فعالیت های غیرقانونی در آنها وجود دارد.

نویسنده این گزارش در ادامه به نقل از آمانو می‌نویسد: «ما این فعالیت ها را برای مدتی طولانی ادامه خواهیم داد و سپس، پس از اینکه تلاشمان را کردیم، به نقطه ای می رسیم که بتوانیم اطمینان خاطر معتبر بدهیم که هیچ نشانه ای از فعالیت های غیرصلح آمیز وجود ندارد. این یک روند طولانی است و به همکاری کامل ایران نیاز دارد.»

این گزارش در ادامه آورده است: پروتکل الحاقی آژانس بین المللی انرژی اتمی برای این تدوین شد که به بازرسان این آژانس اجازه دهد فعالیت های هسته ای مخفی را در کشورهای عضو ردیابی کنند. ایران ده سال قبل پروتکل الحاقی را امضا کرد اما هنوز آن را به تصویب نرسانده است. در چارچوب توافق هسته ای ماه آوریل میان تهران و شش قدرت جهان، ایران وعده داد در چارچوب یک توافق نهایی، پروتکل الحاقی را به تصویب برساند.

لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه در مصاحبه اخیرش با وال استریت ژورنال گفت اگر ایران بخواهد با نقض توافق هسته ای احتمالی بمب اتمی تولید کند، ناگزیر این کار را در یک سایت نظامی یا تاسیسات مخفی دیگری انجام خواهد داد.

فابیوس گفت :«در نتیجه، اگر ایران بگوید شما نمی توانید از هیچ سایت نظامی بازرسی کنید، در آن صورت هیچ توافق (واقعی) حاصل نشده است.» وزیر امور خارجه فرانسه گفت توافق نهایی باید مشخص کند که ایران قبل از انجام گرفتن یک بازرسی چقدر وقت خواهد داشت.

نویسنده این گزارش در ادامه مدعی می‌شود: ایران از دیرباز با این اتهام مواجه بوده که در سایت های نظامی سرگرم کار روی تولید سلاح هسته ای بوده است. ایران همچنین با پرسش هایی درباره آزمایش مواد منفجره قوی در سایت پارچین، که در منفجر کردن سلاح های هسته ای کاربرد دارد، مواجه بوده است. تهران سالهاست که دیگر به بازرسان آژانس اجازه نداده است از پارچین دیدن کنند.

روز دوشنبه آمانو بار دیگر از ایران خواست به همکاری خود با آژانس بین المللی انرژی اتمی برای روشن کردن فعالیت های هسته ای گذشته خود سرعت ببخشد. به رغم چندین سال مذاکره، پیشرفت کندی در روشن سازی ۱۲ حوزه از فعالیت های گذشته ایران که آژانس می گوید ممکن است هدف آنها دستیابی به دانش تولید سلاح هسته ای بوده باشد، به دست آمده است. ایران تاکید می کند که هرگز به دنبال تولید سلاح های هسته ای نبوده است.

■ بازرسی‌ها در عراق و کره شمالی ناکارآمد بود ■

با توجه به اهمیتی که برای بازرسی‌ها در نظر گرفته شده، چه نوع بازرسی‌هایی ضروری به نظر می‌رسد؟ چه برنامه‌های بازرسی و راستی‌آزمایی برای تسهیل رعایت توافق، تشخیص تخلفات و اطمینان از اقدامات مؤثر لازم است؟ تجربه بازرسی‌های گذشته می‌تواند در این زمینه مؤثر واقع شود. به عنوان مثال، هم در عراق و هم در کره شمالی، در نتیجه‌ی بازرسی‌ها موفقیت‌هایی به دست آمد، اما این بازرسی‌ها هرگز نتوانست به شناخت کاملی از برنامه مورد بازبینی دست یابد. به رغم سال‌ها تلاش مجهزترین و مختارترین تیم‌های بازرسی فرستاده‌شده، این مسئله در مورد عراق صادق بود. اما آیا می‌توانیم در ایران بهتر عمل کنیم؟ اگر چنین است، در رابطه با اختیارات، اقدامات و توانایی عملیاتی به چه چیزهایی نیاز داریم؟ این سؤالات در گفتگوهای یک میزگرد اختصاصی که در ۲۳ آوریل سال ۲۰۱۵ در واشنگتن برگزار شد، مورد توجه قرار گرفت. ریاست این میزگرد به عهده «والری لینسی» مدیر اجرایی «پروژه کنترل تسلیحات هسته‌ای ویسکانسین» بود و شرکت‌کنندگان آن «جی دیویس» عضو ارشد و رئیس بازنشسته اندیشکده بنیاد هرتز ؛ «دیوید کی» عضو ارشد اندیشکده مطالعات سیاسی پوتوماک، «جان لادر» مشاور مستقل در زمینه کنترل و عدم گسترش تسلیحات و «ویلیام توبی» عضو ارشد اندیشکده مرکز علوم و امور بین‌الملل بلفر دانشگاه هاروارد بودند.