رسول اکرم (ص) با آیات قرآن و سیره عملی خویش، عکس العمل مناسبی را در عصر جاهلیت از خود بروز دادند و به بانوان، شخصیت و حیات تازه ای بخشیدند و فرمودند: از دنیای شما سه چیز را دوست دارم: زن و عطر و نماز که نور چشم من است.

امام صادق (ع) درباره سیره آن حضرت می فرماید: «و کان رسول اللّه یسلّم علی النّساء و یردّون علیه السلام؛خط مشی رسول خدا (ص) این گونه بود که به زنان سلام می داد و آنان نیز پاسخ می دادند.»اصول کافی ج2 ص648

رسول اکرم (ص) بارها به اصحابش می فرمودند: «الا خیرکم خیرکم لنسائه و انا خیرکم لنسائی؛محجه البیضاء ج2 ص95

آگاه باشید بهترین شما کسانی اند که با زن ها نیکورفتار باشند و من برای زن هایم بهترین شما می باشم».

و  فرمودند: «انسان با شخصیت، زنش را محترم می شمارد ولی آدم پست آن را بی مقدار می داند.»

از علائم خوش رفتاری آن حضرت با همسرانش این بود که در محیط خانه کار می کرد، لباس و کفش خود را می دوخت، گوسفند و شتر را می دوشید و در گرفتاری های خانوادگی آنان را یاری می کرد. گاهی که خدمت گزار خانه خسته می شد شخصاً گندم و جو را دستداس می کرد.سنن النبی ص 73

لبیک یا خامنه ای لبیک یا حسین است

رسول گرامى اسلام‏ صلى الله علیه و آله روى فرش ساده و حصیر مى‏خوابید، كفش و لباس خود را وصله مى‏ زد، گاهى كه به او توهین مى‏ شد با تبسّم یا عفو برخورد مى‏ نمود، شخصاً به بازار مى‏ رفت و نیازمندى‏هاى خود را به خانه مى‏ آورد و در كارهاى خانه كمك مى كرد.

«اَنس» مى‏گوید: سال‌ها در خانه پیامبرصلى الله علیه و آله بودم و هرگز از من انتقاد و گلایه‏ اى نكرد. به دست خود شیر مى‏ دوشید. به اطفال سلام مى ‏كرد. دعوت برده ‏ها را مى‏ پذیرفت. از غذایى كه میل نداشت مذمّت نمى‏ كرد. درباره مسواك و استفاده از عطر و به جاى آوردن غسل جمعه و اصلاح سر و صورت خود و پوشیدن لباس سفید، عنایت و دقّت خاصّى داشت.

در حال غذا خوردن به چیزى تكیه نمى‏ داد تا در كنار نعمت‏هاى خدا قیافه متكبّرانه به خود نگیرد.

از حشمت‏هاى ظاهرى تنفّر داشت، لذا اجازه نمى‏داد كسى پشت سر او به عنوان همراه، راه بیفتد.

هرگاه سواره بود و كسى مى‏ خواست دنبال او بیاید، مى ‏فرمود: یكى از این سه كار را بكن یا جلوتر از من برو و من پشت سر تو بیایم یا من مى ‏روم و شما بعداً بیایید و یا این كه دو نفرى سوار مركب مى‏ شویم.

وقتى برخى از زنان پیامبر از او درخواست كردند كه از غنائم به دست آمده به ما هم بدهید و به او عرض كردند: تا كى وضع ما باید این قدر ساده باشد؟ پیامبر ناراحت شد و فرمود: زندگى من زندگى ساده‏اى است اگر مى ‏خواهید با من زندگى كنید، صبر كنید و اگر نمى‏ خواهید، من حاضرم شما را طلاق دهم.

یك بار وارد خانه دخترش فاطمه شد، دید او دستبندى به دست كرده و پرده جدیدى آویخته، پیامبر بدون آن كه حرف بزند برگشت. فاطمه زهرا علیهاالسلام متوجه قضیه شد و فوراً پرده و دستبند را خدمت پیامبر فرستاد و پیام داد كه به هر نحو صلاح مى‏دانید، به مصرف برسانید.

رسول خداصلى الله علیه و آله در حضور كسى لباس خود را از تن بیرون نمى‏كرد.

پیش كسى پاى خود را دراز نمى‏ كرد. با گشاده‏رویى صحبت مى‏كرد و به همه افراد توجه مى‏فرمود.

گاهى براى فهماندن مطلب، آن را تا سه بار تكرار مى‏فرمود.

صدا زدن و جواب دادن او هر دو همراه با احترام بود، حتى نسبت به زنان و كودكان.

از بیماران عیادت و دلجویى مى‏كرد.

هنگام خروج از خانه، خود را آماده و زینت مى‏كرد.

نیكوكاران را پاداش مى‏داد، روزى شخصى را در حال نماز دید كه با جمله‏هایى بسیار پر مغز و زیبا با خداى متعال راز و نیاز مى‏كند. فرمود: نمازش كه تمام شد او را نزد من آورید. وقتى به حضور حضرت رسید، حضرت سكّه طلایى به او هدیه داد و فرمود: «و هبت لك الذهب لحسن ثنائك على الله»؛ چون حال خوشى داشتى و خدا را به نیكویى حمد و سپاس مى‏كردى این سكه را به تو بخشیدم.

هنگام خوردن آب و غذا، «بسم اللّه» و بعد از آن «الحمدللّه» مى‏گفت.

نمى ‏نشست و بر نمى‏ خواست جز با ذكر خدا.

روزى به كارگرى برخورد كه بر اثر كار بسیار پینه بر دست داشت، دست‏هاى او را در دست گرفت و بر آنها بوسه زد.

به اشخاصى كه مورد احترام واعتماد مردم بودند، احترام مى‏ گذارد و گاهى مسئولیت امور را به همان شخص مورد نظر واگذار مى‏ كرد.

نسبت به كارهاى نیك و بد بى تفاوت نبود بلكه هم اهل تشویق  بود و هم اهل انتقاد.

به خاطر شدّت علاقه‏اى كه به هدایت مردم داشت به قدرى مى‏ سوخت كه آیه نازل شد ما قرآن را نفرستادیم كه تو خود را به دردسر و مشقت اندازى: «ما انزلنا علیك القرآن لتشقى.»

در مجلس چنان با یك یك مردم گرم مى‏ گرفت كه هر كدام خیال مى‏ كردند نزدیك‏ترین افراد به پیامبرصلى الله علیه و آله تنها اوست.

گاهى بعضى از یاران آن حضرت از ایشان درخواست مى‏ كردند كه به دشمنان خود نفرین كند اما او حاضر نمى ‏شد و دعاى او این بود كه خداوندا! این مردم را هدایت فرما.

چون با كسى دست مى‏ داد تا او دست پیامبر را رها نمى‏ كرد. پیامبرصلى الله علیه و آله دست خود را عقب نمى‏ كشید.

تا آنجا كه ممكن بود سائل را رد نمى‏ كرد حتى روزى زنى فرزند خود را نزد پیامبرصلى الله علیه و آله فرستاد و گفت: به حضرت بگو پیراهن خود را به من عطا كن. فرزندش خدمت حضرت رفت و تقاضاى پیراهن نمود، پیامبر پیراهن خود را به او داد ولى آیه نازل شد كه: «لا تبسطها كل البسط»؛ حق ندارى هر چه دارى در راه خدا انفاق كنى.

وارد مجلس كه مى‏ شد، در قسمت پائین مى ‏نشست؛ هدیه را هر چند كم بود مى‏ پذیرفت.

هرگاه یكى از مسلمانان و اصحاب خود را نمى‏ دید فوراً سراغ او را مى‏ گرفت و اگر در مسافرت بود برایش دعا مى‏ كرد، و اگر مریض بود به عیادتش مى‏ رفت.

در جلسات، دایره ‏وار مى ‏نشست كه بالا و پائین آن معلوم نباشد.

در اجراى قانون، میان هیچ كس فرقى نمى‏ گذاشت و لذا وقتى یكى از یارانش واسطه شد كه قانون و حدّ خدا در مورد زنى از قبیله‏ هاى معروف و سرشناس اجرا نشود، فرمود: به خدا سوگند اگر دخترم دزدى كند حد خدا را در مورد او جارى مى‏كنم و در اجراى قانون میان انسان‏ها هرگز فرقى نمى ‏گذارم.

پیامبر درباره اُسرا و بردگان فوق‏ العاده سفارش مى‏كرد. او با زن اسیرى ازدواج نمود كه این عمل سبب محبّت مردم به اُسرا و شخصیّت آنان شد. و به همین خاطر مسلمانان، بسیارى از اسیران را آزاد كردند. رسول‏ خداصلى الله علیه و آله مى‏ فرمود: از همان لباس و غذاى خود به آنان بدهید و نام آنها را با كلمه جوانمرد صدا بزنید، تا احساس ناراحتى نكنند.

با غنى و فقیر یكسان برخورد مى‏ نمود. در گفتگوها از جدال و سخنان غیر لازم خوددارى مى‏ كرد. هرگز دنبال عیبجویى و بدگویىِ این و آن نبود و از قهقهه و خنده بلند دورى مى‏ كرد.

لبیک یا خامنه ای لبیک یا حسین است

پیش از بعثت پیامبرصلى الله علیه و آله زندگى بر مردم سخت شد و كم كم كار به قحطى كشید، مردم به وحشت افتاده بودند، از جمله حضرت ابوطالب پدر بزرگوار حضرت على علیه السلام كه پیرمردى عیالمند و كم درآمد بود، نیاز شدیدى به كمك داشت.

پیامبرصلى الله علیه و آله با عموى خود(عباس) بنا گذاشتند خدمت ابوطالب برسند و هر یك، یكى از فرزندان او را به خانه خود بیاورند و بدین وسیله مخارج زندگى او را سبك كنند. این تصمیم عملى شد. عباس، جعفر را به خانه خود برد و پیامبرصلى الله علیه و آله هم على علیه السلام را به منزل آورد و از همان اوان كودكى مربّى او گردید.

لبیک یا خامنه ای لبیک یا حسین است

روزى پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله دوازده درهم به حضرت على علیه السلام داد و فرمود: لباسى براى من تهیّه كن. على علیه السلام به بازار رفت و لباسى به همان قیمت تهیّه كرد و خدمت رسول اكرم صلى الله علیه و آله آورد. پیامبر فرمود: اگر لباس ارزان‏تر یا ساده‏ترى بود بهتر بود. اگر فروشنده حاضر است لباس را به او برگردان. حضرت على ‏علیه السلام لباس را برگرداند و پول را پس گرفت و خدمت پیامبرصلى الله علیه و آله برگشت.

رسول ‏خداصلى الله علیه و آله با على علیه السلام به سوى بازار راه افتادند، در راه كنیزى را دیدند كه گریه مى‏كند، از حالش جویا شدند. گفت: چهار درهم پول براى خرید جنس به من داده‏اند ولى پول را گم كرده‏ام و اكنون مى‏ترسم كه به خانه برگردم. پیامبرصلى الله علیه و آله چهار درهم از دوازده درهم را به او داد و آنگاه به بازار رفتند و پیراهنى به قیمت چهار درهم خریدند.

هنگام بازگشت برهنه‏اى را دیدند، لباس را به او بخشیدند و دوباره به بازار برگشته و پیراهن دیگرى خریدند. در راه بازگشت به منزل دوباره همان كنیز را دیدند كه ناراحت است و مى‏گوید: چون برگشتن به خانه طول كشیده مى‏ترسم مرا بزنند. پیامبرصلى الله علیه و آله همراه كنیز به منزل صاحبش رفت، صاحب خانه به احترام تشریف فرمایى پیامبرصلى الله علیه و آله كنیز را بخشید و او را آزاد نمود. رسول اكرم فرمود: چه دوازده درهم با بركتى كه دو برهنه را پوشاند و یك نفر را آزاد كرد.

آرى، اگر ما هم كمى از زندگى خود بكاهیم بسیارى از برادران ما به نوائى مى‏رسند.

یك نفر یهودى چند درهم از پیامبرصلى الله علیه و آله طلب داشت. روزى مطالبه كرد ولى پیامبرصلى الله علیه و آله چیزى نداشت كه به او بپردازد. یهودى گفت: همین جا در كنار تو مى‏مانم تا بدهى خود را بپردازى و پیامبرصلى الله علیه و آله را در جاى خود نگه داشت. ظهر شد، مردم نماز ظهر را خواندند، عصر هم گذشت و وقت نماز مغرب و عشا فرا رسید و آن یهودى همچنان پیامبرصلى الله علیه و آله را عملاً بازداشت كرده بود. مردم از رفتار آن مرد یهودى عصبانى شدند اما پیامبرصلى الله علیه و آله فرمود: ما حق ظلم نداریم. این رفتار پیامبر باعث شد تا آن یهودى به خاطر صبر، متانت و خوش اخلاقى پیامبر مسلمان شد و مقدارى از مال خود را نیز در راه خدا داد و گفت: این كار من نسبت به رسول خدا جنبه آزمایشى داشت نه جسارت.

لبیک یا خامنه ای لبیک یا حسین است

عبادت پیامبر
چون پاسى از شب مى‏گذشت رسول‏ خداصلى الله علیه و آله از بستر برمى‏خاست و پس از گرفتن وضو و زدن مسواك و تلاوت آیاتى چند از قرآن كریم، در گوشه‏اى به عبادت مى‏پرداخت و اشك مى‏ریخت. بعضى از همسرانش كه او را به این حال مى‏دیدند مى‏گفتند: تو كه گناهى ندارى چرا این قدر اشك مى‏ریزى؟ مى‏فرمود: آیا بنده شاكر خدا نباشم؟

امّ سلمه مى‏گوید: شبى پیامبر در خانه من بود، نیمه شب، او را نیافتم به سراغش شتافتم، دیدم در تاریكى ایستاده، دست‏ها را بلند كرده، اشك مى‏ریزد و مى‏گوید: خدایا! هرچه نعمت به من داده‏اى از من مگیر، دشمنم را خشنود مكن، به بلاهایى كه مرا از آنها نجات دادى گرفتارم مكن، حتى به اندازه چشم بر هم زدنى مرا به خود وامگذار. به او گفتم پدر و مادرم فدایت شوند، شما كه بخشوده شده‏اى! فرمود: هیچ كس از خدا بى‏نیاز نیست. حضرت یونس آنى به خودش واگذار شد، در شكم ماهى زندانى شد.

چون ماه رمضان مى‏رسید، پیامبر همه بردگان خود را آزاد مى‏كرد، به هنگام نماز مى‏لرزید و هرگاه نماز را به تنهایى مى‏خواند ركوع و سجود آن را طول مى‏داد ولى هرگاه با مردم به جماعت نماز مى‏خواند بسیار عادّى و ساده برگزار مى‏كرد. به یكى از یارانش كه امام جماعت سایر مسلمانان شده بود سفارش فرمود: هرگاه با مردم به نماز مى‏ایستى سعى كن بعد از حمد، سوره كوچكى قرائت كنى و نماز را طول ندهى.

لبیک یا خامنه ای لبیک یا حسین است